Esendal, Türk Edebiyatı’nda en çok 1934’te yayımlanan Ayaşlı ile Kiracıları romanı ile tanındı. 1906’da İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye olan Esendal, edindiği vazifeler ile Anadolu’yu gezme ve insanını da gözlemleme fırsatı bulmuştu. Üstelik I. Dünya Savaşı’na da tanıklık etti. Teşkilat-ı Mahsusa isimli kapalılık bünyesinde savaşa da katıldı. Tahran, Bakü, Kabil Büyükelçiliği, TBMM’de dört periyot milletvekilliği misyonlarını de yürüten Esendal, en son CHP Genel Sekreterliği’nde de bulundu. Lakin 1945’te bu vazifesi bıraktı ve kendini yalnızca edebiyata verdi…
Bugüne dek yazdıklarını kitaplaştırmak istiyordu. Hikayeleri, periyodunun “Sanat ve Edebiyat”, “Ulus”, “Pazar Postası”, “Türk Dili” üzere seçkin pek çok mecmuasında yayımlandı. Ayrıyeten Siyasetçi ve Edebiyatçı kimliklerinin birbirinden ayrılması gerektiğine inanıyordu. Bundan sebep yazılarını “M.Ş.E”, “Mustafa Memduh”, “Mustafa Yalınkat”, “M. Oğulcuk”, “İstemenoğlu” gibi takma isimlerle yayımlıyordu.
Esendal, hayatı boyunca yalnızca 1923-1926 ve 1946-1952 yılları ortasında kısa bir periyot edebiyatla uğraştı. Lakin buna karşın yazdığı 224 hikaye ile Türk Edebiyatı’nda öykücülüğün en kıymetli isimleri ortasında anıldı. Bunun yanında Durum (Çehov tarzı) Hikayeciliğinin de Türk Edebiyatı’ndaki temsilcisi oldu.
Öykülerinde bayan sorunu, evlilik problemini, Kurtuluş Savaşı öncesi yaşanan çaresizlik ve bunun yanında Batı özentisini, sömürgeci sistemi mevzularından yola çıkarak özünde insan sevgisini işleyen Esendal’ın bugün 136 yaşında. Onu, yapıtlarından alıntılarla anıyoruz…
– Hayatın en üzücü vakitleri insanın kendini beğenmediği vakitlerdir.
(Ayaşlı ile Kiracıları)
*
– Beğenilmek insanı avlar!
(Ayaşlı ile Kiracıları)
*
– Severim. Niye? Bunun niçini yok. O da beni sever, onun sevgisinin de niçini yoktur. İşte sevgi bu! Kalanı palavra. Kalanını biz uydururuz.
(Ayaşlı ile Kiracıları)
*
– Hani öküzü döverler ağlamaz da, tutup okşarlar, garipser, ağlar. Benim okşamam da ona o denli geldi. İnsanın her vakti bir olur mu?
(Ayaşlı ile Kiracıları)
*
– Her ayrılık biraz acıdır. Rahmet versin ki unutulur.
(Veysel Çavuş)
– İnsan bu! Ne anlaşılmaz sevinçleri, kederleri var.
(Vassaf Bey)
*
– Ne kadar alışılsa da düzensizlik beşere hüzün, yüreğe darlık verir.
(Bir Kucak Çiçek)
*
– Sevmek, sevilmek de boş! İnsan dehşetli bir yalnızlık içindedir. Kimsenin ne düşündüğünü bilemezsiniz!
(Ayaşlı ile Kiracıları)
*
– Öbürleri sizin olan şeyleri severlerse siz de seviyorsunuz. Onlar sevmezlerse siz de soğuyorsunuz.
(Gödeli Mehmet)
*
– En kötüsü, herkesle alay ettiği, oturup konuştuğu halde, filanı beğenip tercih ettiğini hissettirmez ki insan, ona nazaran bir kıyas yapsın…
(Veysel Çavuş)
– Neyi yapamam sanırsa onu yaptırdılar; nelerden korkarsa hepsi başına geldi.
(Ayaşlı ile Kiracıları)
*
– İnsan ölünce ne kadar nahoş oluyor! Niye her şey doğarken adama hoş görünüyor da ölürken nahoş?
(Ayaşlı ile Kiracıları)
*
– Kısmet bu güneymiş ne dersin… Ben kısmete filan inanmam ya, fakat yine kısmet diyorum. Diğer kelam bulamadığımdan. İnsan kelam bulamayınca ne olsa söyler.
(Otlakçı)
*
– İstediğimiz üzere beşerler yaratmak da elimizde değil ki…
(Ayaşlı ile Kiracıları)
*
– Vefat insanları bir işe yaramamaktan kurtarır!
(Sahan Külbastısı)
Ayaşlı ile Kiracıları
Memduh Şevket Esendal
Bilgi Yay.
S.: 253
Kitabı satın almak için tıklayınız: idefix
*
Damla Karakuş
[email protected]
Instagram: biyografivekitap
