İsrail aksisi Yahudiler
Vakanüvis
İsrail’in Filistin konusunda yıllardır izlediği siyasetler, iç kamuoyundan ekseriyetle takviye buluyor. Halbuki sayıları küçümsenmeyecek bir kitle ise bu siyasetlere karşı. Üstelik bu aksilik uzun bir geçmişe dayanıyor.
“Tanrıya karşı küstahlık” eleştirisi
“Ortodoks Yahudiler” olarak da isimlendirilen İsrail tersi Museviler, 1800’lü yılların son çeyreğinden itibaren ortaya çıkan Filistin’e göç etme siyasetlerine muhalefet etmeye başlamışlardı. Theodor Herzl’in başını çektiği etraflarda alınan siyasi kararlar, muhafazakâr Musevileri rahatsız etmekteydi. “Filistin’e sıkıntı kullanarak yerleşmenin ilahi iradeye alışılmamış olduğu, İsrail topraklarının Musevilere iade edilmesinin kendi yazgısını tayin yoluyla değil, sırf Mesih’in gelişiyle gerçekleşmesi” inancına sahip olan Musevilere nazaran göç tertibi “Tanrıya karşı küstah bir hakaret”ti. Bu kümeler, Kudüs konusunda o kadar hassastı ki, “Eski Şehir”i rahatsız etmemek, etrafında kalabalığa yol açmamak için dış mahallelere yerleşmişlerdi.
Osmanlı’nın siyasetlerini desteklediler
zıddı Yahudi küme, birinci toplu hareketini Filistin’e yönelik göçlerde ortaya koymuştu. O vakitler, Osmanlı toprağı olan Filistin’e Yahudi göçünün organize edilmesine, bölgeye yerleşmek için yerli Müslüman halkın zorla topraklarından edilmesine karşı kitlesel hareketlere girişen bir küme Yahudi, Osmanlı yönetiminin birebir doğrultudaki siyasetlerine da yardımcı olmuştu. Bu küme öncelikle, gelenlerin birçoklarının dindar olmadığını söz ederek, “seküler kitle”nin kutsal toprakların maneviyatını bozacağı telaşını lisana getiriyordu. Bu fikirlerle bölgede yeni yeni açılmakta olan göç ofislerini gaye almışlar, ofisleri tahrip edip, kitapları imha etmişlerdi.
Bölgedeki farklı ilçelerde kaymakamlık yapan, eski Osmanlı Mebusu Yusuf el-Halidî de göç zıddı Musevilerle birlikte hazırlayıp Theodor Herzl’e gönderdiği mektupta, “Filistin rahat bırakılsın.” bildirisine yer vermişti. Yafa’da yayına başlayan “Filistin” gazetesindeki bir yazıda ise göçmen siyasetlerinin art planında, “Korkmayın! Sizi barışçıl bir formda yutacağız.” görüşünün olduğu lisana getirilmişti.
Göç zıddı gazeteci Jacop Israel, İsrail yanlılarınca öldürülmüştü
Yine, Maruni Hıristiyanlar da Filistin göçünü organize eden Avrupa’daki isimlere ulaşıp, bölgede yeni bir ülke kurmak için yapılan gayretlerin huzursuzluğa yol açacağı görüşünü tabir etmişlerdi. Ayrıyeten bölgedeki birtakım İngiliz yöneticiler, göçü organize eden ya da şahsen gelip yerleşen kimi öncü isimlerin, “kibirli, küstah ve kışkırtıcı” tavırlarının sıkıntılara yol açabileceği ikazında bulunmuşlardı. Avukat ve gazeteci Jacob Israel ise Yahudi iskânına karşı oluşunu canıyla ödemişti. Görüşleri, İsrail devleti kurulmadan evvel aktif olan paramiliter örgüt Hanagah etraflarında reaksiyon toplamış, sonrasında ise hakkında suikast kararı alınmıştı.
İbrani Üniversitesi Rektörü: “Araplarla daima savaşmak zorunda kalacağız”
İsrail devletinin kurulmasının akabinde ortaya çıkan reaksiyonlar ortasında en dikkat çekicilerden birisi ise Kudüs İbrani Üniversitesi Rektörü Judah Magnes’ten gelmişti. Magnes, İsrail devletinin kurulmasına açıktan açığa karşı çıkmamakla birlikte, mevcut anlayışın uzun vadede sıkıntılara yol açacağını belirterek, “Arap dünyasıyla daima bir savaş durumuna yol açılacağı.” ihtarında bulunmuştu.
Filistin Hükümeti’ndeki Yahudi danışman
Komünizm hareketinde kıymetli bir yeri olan Polonyalı tarihçi muharrir Isaac Deutscher ise başlangıçta göçü savunsa da sonrasında bu fikrinden dönmüştü. Vefatından birkaç ay evvel çıkan 1967 savaşıyla ilgili olarak, “Gelişmeler, İsrail için felakete dönüşecek” açıklamasında bulunmuştu. İsrail’i kınayan bir diğer isim olan haham Moşe Hirsch ise Filistin Kurtuluş Örgütü Önderi Yaser Arafat’ın hükümetinde “Yahudi İşlerinden Sorumlu Danışman” olmuştu.
İsrail bayrağını yakan Yahudiler
İsrail’i eleştiren yaklaşımlar günümüzde de varlığını sürdürüyor. ABD’li haham Israel David Weiss bölgeyle ilgili olarak, “İstediğimiz, 67 sonlarına çekilmek değil. Filistinliler şartsız geri dönebilir ve biz de onlarla yaşayabiliriz.” halindeki görüşleriyle tanınıyor. “Neturei Karta” isimli örgütün üyeleri de Londra, Brooklyn ve Kudüs’te düzenledikleri protesto şovlarında, sık sık İsrail bayraklarını yakıyorlar. Öte yandan, Yaser Arafat öldüğünde, cenaze merasimine Ortodoks Yahudi örgütlerinden temsilciler de katılmıştı.
