Seray Şahiner, “Hanımların Dikkatine” ile Yunus Nadi, “Kul” ile de Orhan Kemal Roman Ödülü’nüaldı. Kendine has üslubundan sebep oluşmuş bir Seray Şahiner Edebiyatı tarifi bile mevcut artık. Okuruyla paylaştığı son kitabı ise, Hepyek oldu. Bakalım bu hikaye kitabı yazım süreci nasıl oluşmuş? Kimlerden, nelerden bahsetmiş Şahiner?
İşte sohbetimiz…
BURADA KÂĞIDA AKTARILACAK BİR KISIM VAR
– Seray Şahiner kimdir? Kendini nasıl tanımlar?
Coşkuyu, heyecanı, debdebeyi ciddiye alıyorum. Hayatta olma hissinin altını çizen şeyler bunlar. Darbuka öğreniyorum, ritim hissini çok önemsiyorum. Yazıda da müzik tekniklerini kullanmayı seviyorum. Sokağa bakmak, sokağın içinden geçmek benim için değerli. Kenti, konutumun bir parçasıymış üzere kullanıyorum. Kaldırım koltuğum, duvar minderim, vitrin camları çekinmeden makyajım akmış mı diye bakabildiğim aynammış üzere geliyor. Bunu da Benjamin’in “Caddeler toplumun konutudur” sözünü okuduktan sonra benimsedim. Yazıdan yaşama aktarabileceğimiz pek çok hayat olduğuna inanıyorum.
– Yazarlığa, yazmaya nasıl başladınız?
Annem, bana gebeyken benim için bir günlük tutmaya başlamış; “Sevgili kızım, bugün şunlar oldu” diye… Ben doğduktan sonra da sürdürmüş. 3-4 yaşıma geldiğimde, bana anlattırıp benim ağzımdan yazmaya başladı. Ben okuma yazma öğrenince de bana devretti… Masaya oturmak, bir huy olarak 6 yaşında hayatıma girmiş oldu. Sıradan bir güne, “Burada kâğıda aktarılacak hangi kısım var?” diye bakmamı sağlayan bir dikkat gelişmeye başladı. Sonra bütün hayata da o denli baktım.
– Pekala nasıl yazıyorsunuz? Bir yazma rutininiz var mı?
Benim için, yazının birinci adımı yazıdan kaçmak. Hususa karar verdikten sonra, “Ya gereğince güzel yazamazsam!” korkusu geliyor. O sebeple, yazmayı erteleyip duruyorum. Bir kahve daha içeyim de başlayayım, bir kahve daha… Dünyanın en uzun yolu, koltuk ile yazı masası ortasındaki yol. O kaçma devirleri beni mevzuya hazırlıyor aslında. Problemle ilgili araştırma yapıyorum o esnada. Masaya oturduktan sonra dış dünya ile irtibatım kalmıyor. Aylarca konuttan hiç çıkmadığım, sipariş verdiğim bakkal dışında kimseyle konuşmadığım oluyor. Kendime meskende sokaklar yaratıyorum.
KÂĞITTAKİLER VE SOKAKTAKİLER, BİZ BİRBİRİMİZİ KOLLAYARAK YÜRÜYORUZ
– “Hanımların Dikkatine” ile Yunus Nadi, “Kul” ile de Orhan Kemal Roman Ödülü’nü aldınız. Ödüllü bir müellif olmak nasıl bir hismiş?
Hayatta en korktuğum şeylerden biri, kendi yeniliğimi eskitmek. O sebeple her kitapta, yeniden kendi avazımdan diğer bir ses arıyorum. Mükafatlar, beni denemeye ve aramaya devam etmem konusunda yüreklendiriyor.
– Pekala ödül aldıktan sonra neler değişti yazım hayatınızda?
Yazarken çok özgürüm; fakat kitap matbaaya gideceği gün şöyle düşünüyorum: “Galiba bu bir toplumsal intihar denemesi” veya “Çok sıradan şeyler yazdım” Bu tereddütle matbaa sürecini geçirdiğim kitapların ödül alması, beni daha sonraki metinlerimde daha özgür kılıyor.
– Artık “Seray Şahiner Edebiyatı” diye bahsediliyor sizden. Bu bahiste ne düşünüyorsunuz?
Dünyanın en sıradan durumlarını, o sıradanlığa halel getirmemeye uğraş ederek yazıyorum. Özgünlüğü aradığım yer, sıradanlık. Kahramanlarım sık karşılaşılan; ancak ya görmezden gelinen ya olumsuz manada parmakla gösterilen karakterler. Meğer italik ya da düz fontla yazılmak istemezler. Öykülerinin olduğu üzere anlatılmasını isterler. Herkes üzere olmak, herkes üzere tanım edilmek isteyenleri yazıyorum. Yazarken karakterle “o olmak” seviyesinde bir empati kurduğumdan, biraz da savunarak yazdığımı kabul ediyorum. Kâğıttakiler ve sokaktakiler, biz birbirimizi kollayarak yürüyoruz.
ZAMANIN SÜZGECİNE İNANIYORUM
– Gelelim yeni hikaye kitabınız “Hepyek”e. Evvel ismiyle başlayalım isterim. Neden Hepyek?’
Kaybetmeyi göze alsa da oyuna devam etmekten vazgeçmeyenleri yazdım. Onun simgesi hepyek. Bu kitaptaki bütün karakterlerimin öyküsü, sıkıntı bir durumlarında başlıyor. O zorlukla baş etmek, anı, günü kurtarmak için kurdukları küçük oyunları odağa aldım.
– 12 hikaye var kitapta. Bu hikayeler nasıl bir ortaya geldi? Biraz yazım sürecinizden konuşalım mı?
Hepyek, oyun kurma ve irtibat araçlarını odağa aldığım bir kitap. Her hikayede bir bağlantı aracını husus ettim. Nesiller ortası irtibat olan masallarla başlıyor, sonra iç bağlantımız olan düşler; sonra hoparlörler, lisan, telefon, televizyon, gazeteler; kitle bağlantı araçları… Etap basamak büyüterek İrtibat teknolojisini en üst noktaya kadar getirip, benim için en üstün irtibat biçimi olan muhabbetle bitirdim. Biraz; Marshall McLuhan’ın “Araç mesajdır” kuramı çerçevesinde hareket ettim. Bir bildirisi hangi irtibat aracından aldığımız onun içeriğini yorumlama biçimimizi de etkiliyor. Üniversitede gazetecilik kısmında okudum, yüksek lisansım sinema üzerine. Aslında uzun vakittir baş yorduğum hususlardı bunlar. Hepyek’te yazımına 10 yıl evvel başladığım hikaye de var. Vakit içinde demlendirip, dokuz on kere tekrar yazmışımdır. Vaktin süzgecine inanıyorum.
– İsim siz olunca, edebiyatınızda mevzu ne kadar üzücü olursa olsun onu mizah ile perçinlemek var. Bu öykülerde de yeniden tıpkı Seray Şahiner’i bulacak mı sizce okur?
Bu kıssaların bilge bireyi; başına gelen sıkıntı durumları “İlerde gülerek anlatıcaz bunları” diye yorumlayarak yanındakine teselli vermeye çalışanlar. Hepyek’te her hikayede, o hikayeye has başka bir anlatı lisanı aradım. Bu, tıpkı vakitte her hikaye için başka bir mizah lisanı aramama yol açtı.
– Edebiyatta mizahı kullanmanın sizin için manası nedir?
Aslında mizahı kullanmamın sebebi, okuyanı güldürme isteği değil, kederin altını çizmek. Mizahın; duruma bakış açısında getirdiği aralanma, karşılaştığınız şeyi daha düzgün anlamayı sağlıyor.
BİR AVAZDA SAYDIKLARIM…
– Birinci hikaye “Feliçita” çok ilgimi çekti. Zira orta ara masallara gönderme yapan cümleler veriyor, öykünüze devam ediyorsunuz. Başkalarında ise yok. Neden?
Kitaptaki her hikayenin farklı bir irtibat aracını odağa almasından kaynaklanan bir durum. Feliçita’da jenerasyonlar ortası bağlantı olan masalları kullandım. Bu hikayede, çocuk esirgeme kurumundan çıkmış 17 ve 19 yaşında iki gencin öyküsünü anlattım. Bütün masalları ezbere biliyorlar; ancak hiçbir masal onlara kendi ailelerinin bir evvelki nesli tarafından okunmamış. Hafta sonları kuruma gelen ziyaretçilerin okuduğu masallar… Bu iki genç, hayatı masallarla yorumlayarak dünya ile bir özlük bağı kurmak istiyorlar aslında.
– Tekrar bir diğer hikaye “Personel Yemeği”nde de İngilizce cümlelere yer vermişsiniz…
Personel Yemeği hikayesinin karakteri Emirhan, en büyük hayali garsonluk mertebesine yükselmek olan bir komi: 16 yaşında. Anadolu Lisesi hazırlıktan terk! Şef garsonun onu daima ezmesi karşısında, içten içe tek büyüklenmesi; ayaklarını dinlendirmek üzere klozet kapağını kapatıp oturduğu tuvalette mütemadiyen çalan “My heart will go on” şarkısının kelamlarını anlayabilen tek çalışan olması.
– “Bulyon” öyküsüyle de Sait Faik’e bir selam gönderiyorsunuz…
Sait Faik, Dört Zait hikayesinde, sokakta gördüğü beşerler içinde kime saat sorabileceğini, kimden kibrit isteyebileceğini kısacası kimden ziyan gelmeyeceğini manaya üzerine bir ruh halini anlatıyor. Ona mahcup bir selam göndererek yazdığım Bulyon hikayesinde; hayat bilgisi olan, sokakta gördükleri içinde kime soru sorarsa yanıt alacağını bilmekle övünen bir karakteri yazdım. Kenti gezerken “o soruyu sorabileceği kişi”yi arıyor. Ama sormak istediği soru: “Pardon bir fotoğrafımı çeker misiniz?” Yaşamak ona yetmiyor, toplumsal medyada yayınlamak üzere anlar kurgulayarak, hayattan keyif aldığını dışarıya göstermeye çalışıyor. Selfie çekmiyor, çünkü “Selfie beni yalnız gösteriyor” diyor. Sait Faik kahramanlarının ortasına karıştığı kalabalıkla hareket etmek isteyen; fakat dışardaki kalabalığa yalnız olmadığını göstermek için yaşadığı hayatın dışında kalmış bir bayan.
– Tekrar buradan bağlamla sizin için özel müellifler kimler diye de eklemek istedim?
Başlıcalarından birinin Sait Faik olduğu zati belli! Aziz Nesin, Vedat Türkali, Murathan Mungan, Sevgi Soysal, Füruzan, Tomris Uyar, Orhan Kemal, Hulki Aktunç, bir avazda saydıklarım.
ÇOCUKLUĞUMDAN BERİ EN BÜYÜK HAYALİM, DAHA DÜZGÜN YAZMAKTI. HALA DA ÖYLE!
– Seray Şahiner yazmasaydı kendini nasıl tabir eder, nasıl özgürleşirdi?
Daha çok darbuka çalardım, daha çok dans ederdim, daha çok fotoğraf yapardım. Hayatta yeni öyküler yaratacağımız, yeni öykülerle tanışacağımız çok alan var. Yazarken de bütün bu alanlardan beslenmekten yanayım.
– Edebiyatta geldiğiniz noktada kendinizi nasıl değerlendiriyorsunuz?
Daha yoldayım. Çocukluğumdan beri en büyük hayalim, “daha güzel yazmak”tı. Hâlâ da o denli.
– Biraz daha edebiyat ömrünüzden bahsedelim mi? Bayan hikyeleri yazdınız. Bayanla ilgili bahislerle yakından ilgilisiniz. Bu türlü bir muharrir olmak size ne üzere sorumluluklar yükledi?
Yaşarken keder ettikleriniz yazarkenki sıkıntınızı de belirliyor. Yazının getirdiği sorumluluktan fazla, esasen insan olarak yanında durmakla yükümlü hissettiğim bir sorun bu. Taraf tutmak, kimi vakit ifşa etmek; bir sorumluluk!
– Bayana yönelik taciz, şiddet dinmeyen yaralardan… Mevzumuz kadınlarken ve siz de bu husus ile bu kadar ilgiliyken bir şeyler söylemek ister misiniz?
Sokakta, edebiyatta, sahnede… Daha çok olmamız gerekiyor. Bunun sıradan karşılanacağı kadar çok. Sistem, o saatte sokakta ne işi vardı, bayan olduğu halde sahnede üzere telaffuzlarla üstümüzde tahakküm kurmaya, üstelik bunu sıradan göstermeye çalışıyor. Buna karşı çıkmanın bir yolu, daha çok ses vermek.
Damla Karakuş: Teşekkür ederim.
Seray Şahiner: Teşekkür ederim.
*
NOT: Fotoğraflar, Sedat Tuna tarafından çekilmiştir.
*
Damla Karakuş
[email protected]
Instagram: biyografivekitap
