Tarhan, esaslı bir ulema ailesine doğmuş, hayatının her devrinde yüksek mevkilerde bulunmuş şanslı bir adamdı. Dünyanın birçok yerini gördü. Periyodunun değerli sanatkarlarından biri oldu. Tanzimat, Birinci – İkinci Meşrutiyet ve Cumhuriyet Periyotlarını yaşayarak gözlemleyen Tarhan, bu devirlerin edebiyatlarına da dahil oldu. Birinci kere Süleyman Nazif’in kendisine kullandığı Şair-i Azam (Büyük Şair), Tarhan’ın anıldığı sıfatı oldu.
Tarhan, birebir vakitte bir diplomattı ve hem Doğu, hem de Batı ülkelerinde bulunmuş, müşahedelerinde kıyaslama yapabilmişti. Bu durum onun edebiyatına da katkısını esirgemedi. Tarhan, böylelikle Türk Şiirine, Batı’dan yeni mevzular getirmiş, oyunlarından esinlenerek yazdığı oyunlarla da, Türk Tiyatrosuna yeni bir bakış açısı olan felsefi kanıyı kazandırmıştı…
Büyük Şair Tarhan, 2 Ocak 1852’de “Merhaba!” dediği bu hayata, 12 Nisan 3937’de veda etti. Vefatının 82. Yılında onu hayatından kesitler ve ölümsüz yapıtı Makber’i hatırlayarak anıyoruz…
MAKBER’İN HÜZÜNLÜ HİKAYESİ
Makber, Tarhan ve birinci eşi Fatma Hanım’ın kıssası aslında. Fatma Hanım şimdi 13’ünde. Tarhan ise, evlenmek istemeyen, kimseleri beğenmeyen bir genç adam…
Mutluluğu Fatma Hanım ile bulmuş; lakin bir yandan kaybetme korkusu ile de o vakit tanışmıştı. Edirne’de, Nasuhi Bey’in konağında evlendiler. Tarhan, biricik karısını kaybetmekten öylesine korkuyordu ki! Hatta anılarında şu cümlelerle anlatıyordu bu telaşını: “Beraber gezerken düşecek diye tutacak oluyordum. Uyurken bir akşam uyanmayacak, ölecek üzere duruyordu. Güldüğü vakit hoşluğunu uçacak sanıyordum.”
Kim bilir, tahminen de Tarhan, sonunda olacakları evvel kalbiyle hissetmişti. Ya da çok sevince bu türlü bir dehşet, herkesin heybesini dolduruyordu…
Bu evlilik, onlara Hüseyin ve Hamide ismini verdikleri iki çocuk getirmişti. Bir vakit sonra Paris Sefareti Katipliği vazifesiyle Paris’e gitmesi gerekti. Bu Paris’e ikinci gidişiydi. Onun için bulunmaz bir fırsat olsa da, karısı ve ikinci çocuğunu İstanbul’da kalmalıydı.
Tarhan, Fransa’da iki yıl kaldı. “Nesteren” ismini verdiği oyunu sebebiyle vazifeden alındı ve ülkesine gönderildi. Ayrılık bir başladı mı, gerisi ardı kesilmiyordu besbelli. Evvel Edirne’ye gönderildi. Ağabeyinin Rize’de mutasarrıf olarak Rize’ye gönderilmesinin akabinde da Berlin Konsolosluğu’na… Bu kere ailesini de Rize’ye, ağabeyinin yanına bırakmıştı.
Ailesini yalnız bırakmak istemiyordu. Oradan oraya tayinleri sürdü. Gürcistan, Yunanistan…
Her şey 1883’te başladı. Fatma Hanım, ince hastalığa tutulmuştu. Dehşetleri bir bir dönüyor üzereydi. O sıra Bombay Konsolosluğu tayinini, havasının karısına yeterli gelecek umuduyla kabul etti Tarhan. Fakat Fatma Hanım günden güne kötüledi. 3 yıl sonra İstanbul’a dönmeye karar verdiler.
Ne yazık ki, yazgıda meskenine dönemeden ölmek vardı Fatma Hanım’ın. İstanbul’a varamadan, Beyrut’ta, Vali Nasuhi Bey’in konağında hayatını kaybetti…
VE TARHAN, MAKBER’İ YAZDI
Eyvah! Ne yer, ne yâr kaldı,
Gönlüm dolu ah-u zâr kaldı.
Şimdi buradaydı, gitti elden,
Gitti ebede gelip ezelden.
Ben gittim, o haksar kaldı,
Bir köşede tarumar kaldı,
Baki o enis-i lisandan, eyvah,
Beyrut’ta bir mezar kaldı.
…
Tarhan, 40 gün Beyrut’tan ayrılmadı. Her gün karısının mezarı başına, ziyarete gitti. İşte bu acı, Tarhan’a Makber’i yazdırdı. Tüm acısını, bu şiirde anlatmıştı. Bu acı öteki bayanlara aşık olmayacağı manasına gelmedi; Tarhan hayatına devam etmişti. Makber ile imparatorluğun hudutlarını aşan bir ün de kazanmıştı…
Yeni yeni kendini tanıtan Avrupai Türk Şiiri biçiminin en kıymetli örneklerinden biri olmuştu Makber. Ayrıyeten okurun hislerine seslenen bu şiir, metafizik ürpertiyi de Türk şiirine getirmişti. O denli ki ortadan geçen onlarca yıla karşın, birçok şaire eser kaynağı olacaktı…
*
Damla Karakuş
[email protected]
Instagram: biyografivekitap
