Muhammed Ali kimdir
Boks tarihine ismini altın harflerle yazdıran, ırkçılığa karşı savaş açan ve Müslümanlığı keşfeden, Muhammed Ali’nin hayat hikayesidir…
Muhammed Ali, yalnızca bir boksör değildi. Hayatında ona şampiyonluk ve madalya olarak dönen ne varsa, aslında temelinde büyük acılar ve gözyaşları vardı.
Bu yazdığım en güç biyografilerden biri. Zira hissettiğim yalnızca Muhammed Ali’nin değil, tüm siyahilerin ırkçılığa maruz kalışına duyduğum acıydı. Buna değinmeden geçmek bile içimi sızlatmaya yeterdi. Boks sporuyla ilgilenmedim, hiç izlemedim bile. Bu hissettiğim, onun büsbütün insani yanına duyduğum sevgiden…
Onu canlı izleme fırsatı bulanlar, onun aslında bir boksörden fazlası olduğunu keşfedecek kadar şanslıydılar aslında. Muhammed Ali, baştan aşağı bir gösteri adamıydı. Kalabalık bir topluluğu, yalnızca ringe çıktığında değil, pek çok sebeple coşturabilirdi. İllüzyon numaraları bunlardan yalnızca biriydi ve ünlü illüzyonist David Copperfield’den dahi övgü alacak kadar da yeterliydi. İllüzyona, Müslüman olduktan sonra, sihirbazlığın günah olduğunu düşündüğü için devam etmedi…
Bu onunla ilgili küçük, fakat tesiri büyük bilgilerden yalnızca biri. Okuyacaklarınız ortasında pek çok kıssa var. Beni en sarsanıysa, restoranda yaşadığı an oldu. Bakalım, onun hayatının sonuna geldiğinde, sizi en çok ne sarsacak?
(Kardeşi Rahman Ali ile)
Çocukluğu ve boksa birinci adımı
Muhammed Ali, 17 Ocak 1942’de, Kentucky Louisville’de Odessa Grady Clay ve Cassius Marcellus Clay Sr çiftinin iki oğlundan biri olarak dünyaya geldiğinde ailesi, ona, “Cassius Marcellus Clay Jr” ismini verdi. Afro Amerikan ve İrlanda kökenli olan Muhammed’in, babası Cassius, sokak levhalarını boyayan bir boyacı, annesi Odessa ise, paklık personeliydi.
Babası, oğlunun kesinlikle bir öğretmen ya da avukat olmasını istiyordu. Fakat onu bir gün ringde gördüğünde fikri büyülenmişçesine değişecekti. O günden sonra, onunla daima gurur duyarak, “Benim oğlum, dünya ağır sıklet şampiyonu olacak” demeye başlamıştı.
Muhammed, boksla tanıştığında 12 yaşındaydı. Ekim 1954’te babası ona Noel ikramı olarak bir kırmızı bisiklet almıştı. Lakin bisikleti bir panayırda çalındı. Muhammed, küçücük vücuduyla kendisine yardım edeceğini umduğu bir polis arayışına koyuldu. Tek başına bisikletini bulabilmesi imkansızdı. Lakin bir yandan da ırkçılığın tesirinin ziyadesiyle hissedildiği bir periyottu. Bisikletinin peşinden ağlayan siyahi bir çocuğu hangi polis dinleyecekti? Tekrar de o, 12 yaşında bir çocuktu ve gözyaşlarını dinleteceği bir polis bulacağına inanarak devam etti. Yakınlardaki çadırlardan birinde boks maçı izleyen bir polis buldu. Polis, ne onunla ne şikayetiyle ilgilenmişti. İşte o an Muhammed, içinde bulundu şu atmosferde, hem o polisi, hem de bisikletini çalanları ekrandaki ringe çıkarıp bir boksör üzere yere sermek istiyordu. Ve oracıkta bir boksör olacağı konusunda kendisine kelam verdi.
Columbia Gym isimli spor salonunda birinci boks hocası Loe Elsby Martin ile tanıştığında hala yaşadığı o olayın yaşlarının izi gözlerinde kurumamıştı. Kendini daima hatırlatıyordu. Muhammed, hem yetenekli hem yaralıydı. Hırsı da bundandı elbette. Hocasının ellerinde yoğuruluyor, halini alıyordu. Başka çocukların ortasından sıyrıldı.
National AAU ve Altın Eldiven Şampiyonası’nda amatör kayıtlara girmesi de, çok vakit almamıştı. O, atlet olmak için doğmuştu güya; doğuştan yetenekliydi. Dahası kendine de büyük bir kelam vermişti. “Bugün çalışacağım ve ömrümün sonuna kadar bir şampiyon olarak yaşayacağım” fikrini hiç yitirmeyecekti. Küçücük bir spor salonunda başlayan bu seyahat, eyalet çapında 6 ödül kazandıktan sonra bir maceraya dönüştü. Onu apayrı bir hayat bekliyordu. Bir gün inandığı ne varsa değiştirecek ve dünyaya mâl olan bir ağır sıklet şampiyonu olacaktı. Tıpkı babasının lisanından hiç düşürmediği gibi…
Uçmaktan korkan muhteşem kahraman
Muhammed, artık 18’indeydi ve ismi çoktan Amerika’yı aşmıştı. Artık dünyaya açılma vaktiydi ve 1960 Roma Olimpiyatları’na katılacak isimlerden biri de kendisiydi. Lakin küçük bir pürüz vardı: Ringde fırtınalar estiren Muhammed Ali, uçmaktan korkuyordu.
Kafilenin Roma’ya uçakla gideceğini öğrendiğindeyse uçağa binmemek için direniyordu. Bu yalnızca ülkenin sonlarına çıkmak değildi. Muhammed, bir yandan da kendi sonlarını aşmaya hazırlanıyordu; lakin galiba bu birincisinden daha sıkıntı geliyordu. Neyse ki antrenörü Joe Martin’in ısrarlarına daha fazla karşı koyamadı ve uçağa binmeyi kabul etti.
Ancak tekrar de o kadar kolay olmamıştı natürel. Muhammed, uçağa bir paraşüt giymeden binmemişti. Seyahati boyunca da o paraşütü sırtından hiç çıkaramadı ve uçak inene kadar kan ter içinde kalmış, daima dua etmişti. Onun bu haline şahit olan arkadaşları ise durumunu şöyle tanımlıyordu: “Sadece uçmaktan korkan bir harika kahraman gibiydi”.
Daha sonra ise, ülkesinde yaptığı birinci şeylerden biri bütün kafileye yetecek büyüklükte bir otobüs almak olacak; Muhammed Ali, bir daha uçağa binmemek için direnmeye devam edecekti…
(1960 Roma Olimpiyatları)
18’inde birinci altın madalya
Muhammed, 1960’ta, Roma Olimpiyatları’nda, ağır hafif sıklette aldığı altın madalya ile amatörlükten profesyonel lige birinci adımını attı. Muhammed, olimpiyatta, Polonyalı Boksör Zbigniew Pietrzykowski’yi yenmişti. Bu altın madalya tıpkı vakitte ona sonsuz bir şöhretin de kapısını aralamıştı.
Babası, oğlunun Louisville’de yarıştığı her maçı izledi ve onunla sonsuz gurur duydu. Lakin kent dışında olanlara gitmesine maddi imkansızlıklar müsaade vermemişti. Muhammed, bilhassa babasının sonsuz dayanağını daima hissedebildiği için çok şanslıydı. Tahminen Roma’daki maçında onu izleyememişti. Fakat olsun bundan sonra ona aralanan kapı, apayrı bir dünyaya açılıyordu.
Roma’dan Amerika’ya elinde altın madalyayla dönmenin gururunu yaşıyordu artık. Onu gözünün önünden bir an olsun ayırmıyordu. Çok gençti ve çok çalışmasının karşılığını almıştı. Bir gün onu çok sarsan bir an yaşayana kadar da ne göğsünden çıkardı onu, ne de uykusundan ayrıldı.
Ben ona dünyanın tanıdığı isimle anmak istedim. Fakat o, şimdi Cassius Clay’di. Bir gün yakın arkadaşı Ronnie King ile Louisville’de bir restorana girdiler. Fakat çok geçmeden yanlarına gelen garson kız, Cassius’e servis yapamayacağını söyledi. Cassius, nezaketini bozmadan “Bayan, ben olimpiyat şampiyonu Cassius Clay’im” dedi. Lakin garson kız hiçbir şeyin değişmeyeceği sözünü yüzünden silmemişti.
İşte bu an, Muhammed Ali’nin hayatındaki en büyük hayal kırıklıklarından biriydi. Efsaneleşen bir öyküye nazaran, göğsündeki madalyanın şeridini çoktan çekip koparmış ve hırsla yürümeye başlamıştı. Biraz sonra onu, Ohio Nehri’nin ortasına gerçek bıraktı. Halbuki madalyası yalnızca kaybolmuştu. Bu efsaneyi yıllar sonra Muhammed Ali bir röportajında, “Madalyamı kaybetmiştim komite yenisini gönderdi. Irmağa atmak üzere bir olay yok” şeklinde açıkladı. Lakin restoranda yaşananlar gerçekti. Her şey o madalya ile birlikte ırmağın derinliklerine gömülmüş üzere hissediyor olmalıydı. Bundan bu türlü ringde yalnızca rakibine değil, ırkçı Amerika’ya vurduğunu düşünürken daha sert olacaktı. Ülkesi ismine aldığı bu altın madalyanın dahi hiçbir şey değiştirmediğini görmek acısından çok öfkesini artırmıştı.
Çünkü o, beyazların her türlü haksızlığı karşısında boyun eğecek bir kişiliği kabul edemeyeceğine 12 yaşında karar vermişti.
(Antrönörü Angelo Dundee ile New York Kent Parkları Spor Salonu’nda)
Müslüman oldu
Muhammed Ali, hala Cassius ismini taşıyordu. Bir gün sokakta yürürken siyahi bir gencin kendisini takip ettiğini fark etti. Müslüman olduğunu şimdi bilmediği bu genç, onu yalnızca 1 dakika için içeri girmesi konusunda ısrarcıydı. İçeride ne olduğu konusunda merakına yenik düşen Muhammed, sonunda içeri girdiğinde, tamamı siyahilerden oluşan bir toplulukla karşılaştı.
Bu topluluk, kürsüdeki, tekrar kendileri üzere siyahi olan bir adamın konuşmasını dinliyordu. Bu adam, onlara siyahilerin özgürlüklerinden kelam ediyordu. Bu adam, Müslüman olduktan sonra Malik el-Şahbaz ismini alan Malcolm X’di. Siyahilerle ilgili verdiği uzun savaşlardan sonra, nihayet 1964’te birinci defa hacca gidip, gerçek kardeşliği bulduğunu ilan etmişti. Evet, güçlü bir siyahi özgürlüğe inanıyordu. Lakin bir yandan da beyazlara yönelik ırkçı eğilimi kalbinden silmeyi başarmıştı da. Bu, Muhammed’in yıllardır aradığı şeydi. Öylesine etkilenmişti ki. Aradığı o şeyi bulduğunu hissediyordu.
Kardeşi Rudy Clay, kendisinden de evvel Müslüman oldu; Rahman ismini almıştı. Cassius da nihayet Müslüman oldu ve Muhammed ismini aldı. Onlar artık Muhammed Ali ve Rahman Ali idi. Lakin bu kolay bir hayat olmayacaktı…
Dünya Şampiyonu Muhammed Ali
Muhammed, 1964’te S. Liston’u yenip Dünya Şampiyonu olduğunda 22 yaşındaydı. Artık tepede onun ismi vardı. Siyahiliğinin daha görünmez olacağını düşünmüş olacak ki, zaferinin akabinde dinini değiştirdiğini ve Müslüman olduğunu açıkladı. Artık isminin da Muhammed Ali olduğunu bildiriyordu birebir vakitte. Fakat hiçbir şey düşündüğü üzere olmadı. Büyük bir reaksiyon ile karşılaşmıştı. Amerika’da resmi kesim de onun ne ismini ne dinini tanıyor, ona hala Cassius Clay diye hitap ediyordu…
Boks, onun kuşkusuz fani dünyada en çok sevdiği şeydi. Mesleğinde gelebileceği en yüksek pozisyondaydı. Lakin çok değil, 3 yıl sonra o da, insan yılı için az sayılamayacak bir müddetliğine elinden kayıp gidecekti. Ancak artık bu memnunluğu sürdüreceği 3 yılı vardı…
Şampiyondan müzik mesleği
O artık bir dünya şampiyonuydu. Boks mesleğinin yanında bir de müzik mesleği yapmaya karar verdi. Şampiyonluğuyla tıpkı yıl, “I am the Greatest” adını verdiği albümünü yayınlamıştı. Çoğunlukla şiir yorumlarından oluşuyordu. Bu albüme ilişkin “The Gang’s All Here” adlı bir öbür çalışmada da,60’ların klasiklerini yorumladı.
Ancak plakçısı Columbia Records da ona Müslüman olması konusunda ağır reaksiyon gösterenlerden oldu. Tüm albümleri toplatıldı. Şiddetli bir periyottan geçiyordu; lakin tekrar de müzikten de uzaklaşmadı. Muhammed Ali, 1976’da, bir albüme daha imza atacaktı…
Lisansı elinden alındı
Vietnam Savaşı, 1955-1975 yılları ortasında sürecekti. Savaş, Vietnam, Çin ve Sovyetler Birliği ile ABD destekçisi olan antikomünist Güney Vietnam ve başta Amerika ortasında yaşandı. Amerika, 1963-1973 yılları ortasında savaşa dahil oldu. 60.000 asker kaybının olduğu bu savaşa, Muhammed Ali, 1967’de katılmayı reddetti. “Benim Vietnamlılarla hiçbir anlaşmazlığım yok. Fakir bir halkı yakmaya ve öldürmeye yardım etmek için evimden 10 bin mil uzağa gitmeyeceğim” diyordu. Bundan sebep şampiyonluğu da boks lisansı da elinden alındı.
Ayrıca savaşa gitmediği için 5 yıl mahpus ve 10 bin dolar da para cezasına çarptırılmıştı. Lisansının olmayışı, pasaportunun da elinden alınması hepsi üst üste gelince Muhammed Ali, iflas ettiğini açıkladı. Ailesi yanındaydı. Fakat bu denli muvaffakiyetin üstüne içinde bulunduğu durum onu sarsmıştı. Güya 12 yaşına geri dönmüş üzereydi. İki seçeneği vardı natürel, ya pes edecek ya da yoluna devam etmek için savaşacaktı. Ona nazaran, bu Vietnam’a karşı savaşmaktan çok daha doğruydu. Ailesi ona maddi manada dayanak oluyordu alışılmış, lakin o da bir şeyler yapmalıydı. Üniversitelerde yaptığı konuşmaları fiyatlı yaptı ve bununla geçimini sağladı.
1970’te, nihayet temyiz davasını kazandı ve boksa döndü. 12 yaşındaki hali artık ona katiyen gururla bir göz kırpmıştı…
(Joe Frazier ile)
İlk defa kaybetti
Bu seferki “Asrın Maçı” diye isimlendiriliyordu. 1971’de, ringde Muhammed Ali’nin karşısında Joe Frazier vardı ve Muhammed Ali, profesyonel boks mesleğinde birinci sefer bir maçı kaybetti!
Zorunlu olarak verdiği 3 yılı aşkın mühlet, aşikâr ki onu her manada yormuştu. Üstelik böylesine değerli bir maça çıkmadan, bu türlü bir ortadan sonra yalnızca 2 maç yapmıştı. Uzmanların görüşüne nazaran bu türlü bir maça hazır değildi.
Muhammed Ali, bu mağlubiyet karşısında hissettiği hissin tam karşılığını bilmiyordu. Bildiği tek şey, en kısa vakitte tekrar şampiyon olmak istediğiydi.
Sonra Ken Norton ile müsabakası için ringdeydi. Lakin bu kere de çenesi kırılmış ve yenilmişti. Artık mesleğinin bittiği düşünmeye başlanmıştı. Fakat o kendine inanıyordu. Vazgeçmeyecekti. Üstelik en yakınındakiler de bunun süreksiz bir şey olduğunun farkındaydı. Tahminen de yalnızca kendisi ve ona inanan bu küçük topluluk için şampiyon olmalıydı…
Bundan sonraki maçlarda unvan için rakip olan tüm boksörleri arka arda yendi. Küllerinden yine doğuşunu gururla kalbinden izliyordu. Sonunda Ken Norton’u yendi; hem maçın hem de çenesindeki kırığın rövanşıydı bu. Aslından bir de geri kazandığı gerçek kendisinin…
Ama daha bitmemişti. 1973’te, Joe Frazier ile unvan maçı için anlaştı. Yalnızca Joe Frazier – George Foreman maçı kalmıştı. Frazier sürpriz bir biçimde iki raundda da nakavt oldu. Böylelikle Muhammed Ali, ringe evvel Frazier, sonra da Foreman ile çıktı ve ikisini de nakavt etti. Bitmemişti, tükenmemişti ve bunu mutlaka kanıtlayacaktı.
1974’te, Foreman ile maçlarında, Foreman’ın bahisçilerdeki oranı 7’ye 1’di ve heyecanlı bir maçın sürpriz sonucu olarak rakibini sekizinci raundda yere serdi. Muhammed Ali, hak ettiği unvanı, Floyd Patterson’dan sonra tekrar kazanan ikinci boksör olmuştu.
Ona birinci sarılan beyaz adam, Türk’tü
Londra’da bir unvan maçına gidiyordu Muhammed Ali. Rakibi ise, Henry Cooper’di. Kraliçe Elizabeth, maçtan evvel Cooper’i saraya davet etmiş, fakat Muhammed Ali’yi kabul etmemişti. Bu nokta nitekim de insanın içini acıtıyor…
Muhammed Ali bu husus ile ilgili yalnızca, “Maçı alıp boksörlerin hükümdarı olacağım” dedi.
Bu sıradanlaşmış olaydan öteki yaşananlar da sarsıcıydı; burası Muhammed Ali’nin hayatında bir dönüm noktasıydı nitekim. Zira burada birinci kere bir Türk’le tanışacaktı; Nevzat Yalçıntaş ile.
İslam Enstitüsü, Nevzat Yalçıntaş’tan Londra’da, Muhammed Ali’ye eşlik etmesini istemişti. Muhammed’i aradı, ondan otelin adresini aradı. Yalçıntaş, günlerden Pazartesi, saat 10.00’da, otelin lobisine vardığında Muhammed, öteki boksörlerle birlikte oradaydı. Kardeşi Rahman da yanındaydı. Kendisini Muhammed’e telefonda tanım etmiş; karşı bir tarife gerek duymamıştı. Muhammed Ali’yi görür görmez tanıyacağından emindi; tanıdı da.
Muhammed Ali de lobide Yalçıntaş’ı fark etti ve ona yanlışsız yürümeye başladı. Sonra sıradan bir şey oldu. Tüm dünya için şartsız sevginin simgesi olması gerekecek kadar sıradan ve sevgi dolu bir andı. Muhammed Ali, Yalçıntaş’ın selamına karşılık “Aleykümselam” dedi, evvel tokalaştılar ve sonra da sarıldılar. Bir an vakit durdu güya. Muhammed Ali hiç tanımadan şartsız kendine sarılan bu adamı bırakmak istemiyordu. Onun için dünyadaki öteki yarısını bulmaktan farksız bir histi bu…
Yalçıntaş, vücutları ayrıldığında kendisinden 5-6 yaş kadar küçük genç adama şaşkın bakakaldı. Muhammed, herkesin şu anda 12 yaşında olduğu o anda ağladığından habersiz ve gözyaşlarını silmeye gerek duymuyordu. Yalçıntaş, bir yanılgı yaptığı kanısından rahatsız, sorarak lisana getirdiğinde, Muhammed Ali, sevinç ve acıyı birebir anda söz eden o cümleyi kurdu: “Yok. Hiçbir yanılgı yapmadın. Bugüne kadar bana sarılan birinci beyaz sensin”…
Yok sayılmak sahiden de bir toplam ağrı manasına geliyordu demek ki. Muhammed Ali, tüm yaraları hem kanamış hem düzgünleşmiş üzereydi. Sonrası, dayanılmaz bir sessizlik…
Bu uzun çok sesli sessizliğin üzerinden bir vakit sonra Muhammed Ali, İstanbul’a gelecek, Sultanahmet’te ona saf huzuru tattıran bir Cuma namazı kılacaktı. Erbakan ile birlikte, Sultanahmet’i dolduran on binlerce beşere seslenip, sevgisini dökecek, ruhundan ruh üfleyecekti. Zira bu onun için inanılmazdı. Rengi hala birebirdi. Halbuki karşısındaki beşerler, beyazdı…
Üçüncü sefer dünya şampiyonu
Muhammed Ali, 1978’de, Leon Spinks ile iki sefer karşılaştı. Birincisinde yenilse de, ringe ikinci çıkışlarında kazanan isim Muhammed Ali’ydi ve böylelikle 3. defa Dünya Şampiyonu olan birinci boksör oldu. Bu öylesine pahalıydı ki… Nihayetinde bu devirde yalnızca iki tane Dünya Boks Federasyonu vardı ve Muhammed Ali, mutlaka altın bedelinde ışıldıyordu.
Boksu bıraktı
1978, 3. defa şampiyon olmasının yanında birebir vakitte boksu bıraktığı yıldı. Bir şampiyon olarak, dorukta bıraktı.
Profesyonel sporculuk periyodu içinde yalnızca 5 sefer hezimete uğradı. 37’si nakavt, toplam 56 maç kazandı. 36 yaşına kadar devam eden profesyonelliği boyunca hem Olimpiyat hem de Dünya Şampiyonu unvanını alan Muhammed Ali, bütün şampiyonlar için tek isim olarak anılmaya başlamıştı…
Her vakit bir boksörden çok daha fazlası olmak için çok çalıştı. Tüm kişiliğiyle, kalbiyle var olmak için yaşadı…
(12 yaşında)
Hayat kurtardı
1981’de, 21 yaşında bir genç intihara kalkışmış ve isteği sorulduğunda da Muhammed Ali ile konuşmak istediğini söylemişti. Vietnamlı olduğu argüman edilen bu gencin isteği karşısında kısa süren bir şaşkınlığın akabinde Muhammed Ali’ye haber verildi.
Kimse geleceğine ihtimal vermezken, Muhammed Ali, kalbinin sevgi dolu tarafı ile çoktan olay yerine gelmişti. Gençle yaptığı yarım saatlik bir konuşmanın akabinde, onu intihardan vazgeçirmeyi başarmıştı.
Ertesi gün olay manşetlerdeydi ve gazeteler Muhammed Ali’nin şu cümlesini yayımlamıştı: “Bir hayat kurtarmak, dünyanın bütün şampiyonluklarından daha değerlidir”.
Yeniden son iki maç
Boksu bıraktığını açıklamıştı, lakin o devirde en uygun boksörler unvan kazanmak için tekrar maç yaparlardı. Birtakım kaynaklara nazaran Muhammed Ali, büyük bir para karşılığında Larry Holmes ve Trevor Berbick ile iki maç daha yapmayı kabul etti. Lakin hezimeti epey dramatikti. Muhammed Ali 1984’te Parkinson hastalığına yakalanmış, lakin bunu da gizlemişti. Bu hastalıkla uzun yıllar gayret edecekti. Bu ringe son çıkışı olmuştu.
Aslında kocaman muvaffakiyetlerin içinde bu kıymetsiz bir ayrıntı olmalıydı. Nihayetinde aktif bir formda boksörlüğü sürdürdüğü vakitlerde hiçbir şeyden kaçınmamıştı. Mesleğinin tepesindeyken bile kendisine gelen meydan okumaları geri çevirmiyordu. Onlardan en ilginci kuşkusuz Mixed Martial Arts (Karma Savaşlar Sanatı) ile uğraşan başarılı güreşçi Antonio İnoki idi.
Menajeri ve antrenörü, bunun Muhammed Ali’ye yönelik bir komplo olduğunu düşünse de, o, her şeye karşın bu meydan okumayı kabul etti. Müsabakanın hangi tarafın kurallarına nazaran ilerleyeceği konuşuldu ve İnoki’nin yalnızca belden aşağıya tekme atabileceği konusunda karar kıldılar.
Maç, 3-3 berabere sonlandı. Muhammed Ali, pes etmemişti. Lakin bacaklarına aldığı darbeler uzun vadeli hasar bırakacaktı. İnoki ise, Muhammed Ali’den mükemmel 6 yumruk yedi. Bu müsabakanın ilerleyen vakitlerinde İnoki, Müslüman oldu ve mesleğine de çağdaş güreşte devam etmeye karar verdi…
Irak’tan rehineleri kurtardı
Belki ringe çıkmıyordu; ancak o, hala Muhammed Ali’ydi. 1984’te, ABD Lideri Ronald Reagan’a yine kendisinin seçilmesi için dayanak verdiğini açıklamıştı.
90’larda tüm dünya gözünü Irak’a çevirmişti. Kuveyt’i işgal eden diktatör Saddam Hüseyin, ülkesinde yaşayan 700’ü Amerikalı, 2.000 yabancıyı rehin almıştı. 1990’da, Körfez Savaşı sırasında, bir Müslüman olarak bu durumdan rahatsız olan Muhammed Ali, Irak’ın başşehri Bağdat’a şahsen gitti.
Bağdat’a bir siyasetçi olarak değil, bir Müslüman olarak geldiğini bilhassa belirten Muhammed Ali, Saddam Hüseyin ile rehineleri hür bırakması üzerine görüştü. Yanında 15 rehine ile Amerika’ya dönerken, çok gururlu hissediyor olmalıydı.
Muhammed Ali’nin bu atağı, öbür ülkelere de örnek olmuştu…
Boks sonrası
Muhammed Ali, rehine olayından öteki da elçi olarak bulunduğu anlar oldu. Ayrıyeten o, bir rol modeldi. Hayatını, bokstan evvel ve sonra diye ikiye ayırmak yanlış olmazdı.
Atlanta, Georgia’da düzenlenen 1996 Yaz Olimpiyatları’nda, ateşi yakma onuru verilmişti. Bir vakitler gencecik kalbini süratle attıran olimpiyatlarda, artık gençleri izleyen tecrübeli taraftaydı ve buraya gelmek onun için hiç kolay olmamıştı. 27 Temmuz 2012’de de, Londra’da düzenlenen 2012 Yaz Olimpiyatları açılış merasiminde, olimpiyat bayrağını taşıyacaktı. Lakin Parkinson’un ilerlemesinden sebep, karısı Lonnie’nin dayanağına muhtaçlık duyacaktı…
Hep söylediği üzere (“Bütün vakitlerin en iyisiyim”), profesyonelliği boyunca bütün vakitlerin en güzeliydi. Aslında Parkinson yüzünden Michigan’daki çiftliğinde gözlerden uzak yaşamayı tercih ediyordu. Yeniden de 2001’de gerçekleşen 11 Eylül hücumları üzerine bir şey yapmadan duramadı. Başına taktığı New York İtfaiye Müdürlüğü şapkası ile sıfır noktasına gitti ve Müslümanlara takviyesini şu cümlelerle tabir etti: “Beni asıl inciten, ‘İslam’ isminin bulaştırılması ve ‘Müslüman’ bulaştırılması ve sorun çıkarılıp nefret ve şiddete yol açılması. İslam, katil dini değildir. İslam, barış demektir. Meskende öylece oturup insanların sorunun kaynağı olarak Müslümanları yaftalamalarına seyirci kalamazdım”.
Kesinlikle vaktinin en yeterlisi olduğu düşünülüyordu. Hollywood, 2001’de, “Ali” ismi verilen sinemayla, Muhammed Ali’nin hayatını ölümsüzleştirdiler. Onu oynayan isim ise, Will Smith’di. Ayrıyeten onun ismi, Hollywood Bulvarı’na yazılan ünlü isimleri ortasındaydı. Fakat bir fark vardı. 2400’den fazla ünlünün ismi yerde yazıyorken, “Muhammed Ali” adı, 2002’de duvara yazılmıştı. Zira inandığı dinde, Peygamberi Hz. Muhammed’in ismini taşıyordu…
Irak’tan sonra bir de, 17 Kasım 2002’de, Birleşmiş Milletler Barış Elçisi olarak Afganistan’a gitti. BM özel konuğu olarak 3 günlük bir yeterli niyet misyonu için Kabil’deydi.
Muhammed Ali öldü
Yıllardır Parkinson ile savaşan Muhammed Ali’nin, 2014’ten itibaren sıhhat meseleleri artmaya başladı. Muhammed Ali, 20 Aralık 2014’te, rahatsızlandı ve akciğer iltihabı sebebiyle hastaneye yatırıldı. Kısa vadeli bir tedavinin akabinde taburcu oldu ve 15 Ocak 2015’te de, idrar yolu enfeksiyonu sebebiyle hastaneye yatırılmıştı. Sonraki gün taburcu oldu.
Ve, Muhammed Ali, 3 Haziran 2016’da, bu defa teneffüs yolu sebebiyle yatırıldığı hastanede, doğal nedenlere bağlı gelişen septik şok nedeniyle hayata gözlerini kapadı… Bu bir periyodun kapanışı ya da bir devin çöküşü değildi. O, sonsuz olmuştu işte.
Cenaze merasimi Cuma gününe planlandı. Muhammed Ali doğduğu Louisville’de, halka açık bir cenazede toprağa verildi. Cenaze namazını bir İmam kılsa da, başka din adamları da törendeydi. Muhammed Ali, son kere doğduğu kentin sokaklarından geçti. Böylelikle tüm sevenleri onunla son kere buluşabilmişti. Ailesi bu türlü düşünmüştü.
Törende anma konuşmasını ise, ABD Eski Lideri Bill Clinton yaptı. Cenazeye katılan isimler ortasında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da vardı. Erdoğan, yalnızca cenazeye katılmadı. Bir de, Bloomberg’in görüş kısmında yayınlanmak üzere, “Muhammed Ali Mirasını Yaşatmak” başlıklı bir yazı yazdı.
O yazıda şöyle diyordu Erdoğan:
“Neden Türkiye’nin cumhurbaşkanı, Amerikalı bir boksörün cenazesi için dünyanın öbür ucuna uçar?”diye düşünebilirsiniz? Cevabı basit: Türk halkı ismine hürmetlerimi sunmak için. Zira onun fevkalâde öyküsü burada bitmemeli. Dünya başkanları, Ali’nin ülkülerini hayata geçirerek birçok kalıcı sıkıntıya tahlil bulabilir.
Ben de, Türkiye’deki sayısız insan üzere 1970’lerdeki pek çok gece uykusuz kalarak, sabahın erken saatlerinde Louisville’deki maçları izlemek için kalktım. Muhammed Ali, tüm ailelerin çay saatlerinde, profesyonel boksla ilgili konuşmalarını, ilerleyen günlerde arkadaşlar ve meslektaşların şampiyona maçlarını değerlendirmelerini sağlayan büyüleyici bir figür haline gelmişti. Coşku öylesine aşikardı ki, bir Türk halk sanatkarı, Ali’nin 1974’te George Foreman’a karşı yaptığı unvan maçı ‘Rumble in the Jungle’ı ölümsüzleştirmek için müzik yaptı ve halkın şampiyonuna, her yerde ezilen insanların kahramanı olarak seslendi.
İnsanlığın çok daha büyük zorluklarla karşı karşıya olduğu ve görünüşe nazaran bu acil meseleleri direkt ele alacak cüreti olmadığı bir dönemde, dünya önderleri, Muhammed Ali’den esinlenebilirler. Onun barış, özgürlük ve dayanışma bildirileri, Türkiye’nin de kimi temel siyasetlerine işaret eder. Türkiye bugün dünyada en çok sayıda mülteciye konut sahipliği yapan ve üçüncü en çok insani yardım yapan ülke pozisyonundadır. 2011’de Suriyeli sığınmacılar için açık kapı siyaseti benimseyen Türkiye, savaştan kaçan 3 milyondan fazla insanı bağrına basmış ve onların muhtaçlıkları için 10 milyar dolar harcamıştır. Suriyeli sığınmacılar, ücretsiz eğitim, sağlık ve meslek edindirme hizmetlerinde yararlanmaya devam etmektedirler. Ne yazık ki, milletlerarası toplumun katkıları Türkiye’nin insani bütçenin bir kısmını oluşturmuştur.
İslam toplumları, Ali’nin yaşadıklarını unutmamalı ve kendi içlerindeki Hristiyan ve Yahudilerin kendilerini o toplumun bir kesimi olarak hissetmeleri için gerekli adımları atmalıdırlar.
2002’den beri Türkiye, mirasının kıymetli bir modülü olarak gördüğü harabe durumdaki kilise ve sinagogları yine inşa etmek için milyonlarca dolar harcamıştır. 2007 yılında, Akdamar adasında bulunan, ortaçağa ilişkin bir Ermeni kilisesi olan Kutsal Haç Katedrali kapsamlı onarımının tamamlanmasının akabinde tekrar hizmete girmiş, geçen yıl da Avrupa’daki en büyük Yahudi ibadethanesi olan Edirne Büyük Sinagogu restore edilmesinin akabinde yeniden açılmıştır.
Muhammed Ali’nin spordaki başarılarına dair çok fazla konuşma olacaktır. Lakin, unutmamak gerekir ki, vefatı fikirlerinin kökleşmeyeceği manasına gelmez. Ali’nin yıllar evvel ortaya koyduğu sıkıntılar, hala yeniliğini korumaktadır. Bu prestijle, Halkın Şampiyonu’nu onurlandırmanın hakikat yolu, özgürlük, eşitlik ve dayanışma tasavvurunu yaşatmaktır”.
Küçücük bir çocukken zulmün yansımasını hissettiği vakitlerden sonra bir daha hiç durmadan bu uğurda savaştı. Dini, lisanı, ırkı fark etmeksizin yalnızca sevdi. Sesini dünyaya duyurmak için bir şampiyonluğa muhtaçlık varsa, onu da halledebilirdi; etti de. Muhammed Ali, kendini gözyaşlarından tekrar doğurdu. Diğer hiçbir çocuk onun üzere gözyaşı dökmesin diye…
Kalbinden sevgiyle doğan fikirleri, savaşmanın en insani hali ve üç haklı Dünya Şampiyonluğu ile bir Muhammed Ali geçti bu dünyadan…
İyi ki…
Damla Karakuş
[email protected]
Not: Biyografisini okumak istediğiniz şahısları lütfen bizimle paylaşın.
Instagram: biyografivekitap
