Eğlence Haber - Türkiye ve Dünyadan Özel Haberler
Cuma, Mart 24, 2023
  • Anasayfa
  • Gündem
  • Dünya
  • Spor
  • Kültür Sanat
  • Eğlence
  • Medya
  • Siyaset
  • Ekonomi
  • Magazin
  • Teknoloji
    MTV ilk taksit ödemesi için bugün son gün

    MTV ilk taksit ödemesi için bugün son gün

    Euro NCAP, Hyundai IONIQ 6’ya ödül verdi

    Euro NCAP, Hyundai IONIQ 6’ya ödül verdi

    Tofaş fabrikası yeniden ziyarete açıldı

    Tofaş fabrikası yeniden ziyarete açıldı

    Peugeot, Retromobile 2023’te ikonik modellerini sergiliyor

    Peugeot, Retromobile 2023’te ikonik modellerini sergiliyor

    Honda, Türkiye’deki motosiklet satışlarında zirveyi bırakmadı

    Honda, Türkiye’deki motosiklet satışlarında zirveyi bırakmadı

    Ford ve Lincoln, 380 binden fazla modeli geri çağırıyor

    Ford ve Lincoln, 380 binden fazla modeli geri çağırıyor

    İngiltere’de otomobil üretimi 1956 yılı seviyesine düştü

    İngiltere’de otomobil üretimi 1956 yılı seviyesine düştü

    Rolls Royce, 2022’de Türkiye’de satış rekoru kırdı

    Rolls Royce, 2022’de Türkiye’de satış rekoru kırdı

    Türkiye’de elektrikli otomobil sayısında ciddi artış yaşandı

    Türkiye’de elektrikli otomobil sayısında ciddi artış yaşandı

    Volkswagen tasarım bölümünde lider değişti

    Volkswagen tasarım bölümünde lider değişti

  • Yaşam
    • All
    • Cilt Bakim
    • Diyet
    • Güzellik
    • Moda
    • Saç Bakım
    • Sağlık
    Ayder Kar Festivali’nin son gününde renkli görüntüler yaşandı

    Ayder Kar Festivali’nin son gününde renkli görüntüler yaşandı

    Değişen iklim şartları nedeniyle, bazı hayvanların nesli tehlikede

    Değişen iklim şartları nedeniyle, bazı hayvanların nesli tehlikede

    Hafızayı geliştirmek aslında çok basit! İşte ünlü nöroloğun bunama ile mücadele etmede 7 altın kuralı

    Hafızayı geliştirmek aslında çok basit! İşte ünlü nöroloğun bunama ile mücadele etmede 7 altın kuralı

    Antalya’da güneşi gören denize girdi

    Antalya’da güneşi gören denize girdi

    Taşıyıcı anne ile evlat sahibi olan ünlüler

    Taşıyıcı anne ile evlat sahibi olan ünlüler

    İstanbul’da ilk kar Silivri’ye düştü

    İstanbul’da ilk kar Silivri’ye düştü

    Edirne’de ‘Bocuk Gecesi’ kutlaması

    Edirne’de ‘Bocuk Gecesi’ kutlaması

    Uludağ’da kayak sezonu açıldı

    Uludağ’da kayak sezonu açıldı

    İzmir Foça’da tezgahları levrek balığı süslüyor

    İzmir Foça’da tezgahları levrek balığı süslüyor

    Sarılacak kimseniz yoksa dikkat: Kendine sarılmanın faydaları şaşırtıyor!

    Sarılacak kimseniz yoksa dikkat: Kendine sarılmanın faydaları şaşırtıyor!

    Trending Tags

    • Climate Change
    • Cilt Bakim
    • Diyet
    • Güzellik
    • Moda
    • Saç Bakım
    • Sağlık
Sonuç yok
Tüm Sonucu Görüntüle
  • Anasayfa
  • Gündem
  • Dünya
  • Spor
  • Kültür Sanat
  • Eğlence
  • Medya
  • Siyaset
  • Ekonomi
  • Magazin
  • Teknoloji
    MTV ilk taksit ödemesi için bugün son gün

    MTV ilk taksit ödemesi için bugün son gün

    Euro NCAP, Hyundai IONIQ 6’ya ödül verdi

    Euro NCAP, Hyundai IONIQ 6’ya ödül verdi

    Tofaş fabrikası yeniden ziyarete açıldı

    Tofaş fabrikası yeniden ziyarete açıldı

    Peugeot, Retromobile 2023’te ikonik modellerini sergiliyor

    Peugeot, Retromobile 2023’te ikonik modellerini sergiliyor

    Honda, Türkiye’deki motosiklet satışlarında zirveyi bırakmadı

    Honda, Türkiye’deki motosiklet satışlarında zirveyi bırakmadı

    Ford ve Lincoln, 380 binden fazla modeli geri çağırıyor

    Ford ve Lincoln, 380 binden fazla modeli geri çağırıyor

    İngiltere’de otomobil üretimi 1956 yılı seviyesine düştü

    İngiltere’de otomobil üretimi 1956 yılı seviyesine düştü

    Rolls Royce, 2022’de Türkiye’de satış rekoru kırdı

    Rolls Royce, 2022’de Türkiye’de satış rekoru kırdı

    Türkiye’de elektrikli otomobil sayısında ciddi artış yaşandı

    Türkiye’de elektrikli otomobil sayısında ciddi artış yaşandı

    Volkswagen tasarım bölümünde lider değişti

    Volkswagen tasarım bölümünde lider değişti

  • Yaşam
    • All
    • Cilt Bakim
    • Diyet
    • Güzellik
    • Moda
    • Saç Bakım
    • Sağlık
    Ayder Kar Festivali’nin son gününde renkli görüntüler yaşandı

    Ayder Kar Festivali’nin son gününde renkli görüntüler yaşandı

    Değişen iklim şartları nedeniyle, bazı hayvanların nesli tehlikede

    Değişen iklim şartları nedeniyle, bazı hayvanların nesli tehlikede

    Hafızayı geliştirmek aslında çok basit! İşte ünlü nöroloğun bunama ile mücadele etmede 7 altın kuralı

    Hafızayı geliştirmek aslında çok basit! İşte ünlü nöroloğun bunama ile mücadele etmede 7 altın kuralı

    Antalya’da güneşi gören denize girdi

    Antalya’da güneşi gören denize girdi

    Taşıyıcı anne ile evlat sahibi olan ünlüler

    Taşıyıcı anne ile evlat sahibi olan ünlüler

    İstanbul’da ilk kar Silivri’ye düştü

    İstanbul’da ilk kar Silivri’ye düştü

    Edirne’de ‘Bocuk Gecesi’ kutlaması

    Edirne’de ‘Bocuk Gecesi’ kutlaması

    Uludağ’da kayak sezonu açıldı

    Uludağ’da kayak sezonu açıldı

    İzmir Foça’da tezgahları levrek balığı süslüyor

    İzmir Foça’da tezgahları levrek balığı süslüyor

    Sarılacak kimseniz yoksa dikkat: Kendine sarılmanın faydaları şaşırtıyor!

    Sarılacak kimseniz yoksa dikkat: Kendine sarılmanın faydaları şaşırtıyor!

    Trending Tags

    • Climate Change
    • Cilt Bakim
    • Diyet
    • Güzellik
    • Moda
    • Saç Bakım
    • Sağlık
Sonuç yok
Tüm Sonucu Görüntüle
EğenceHaber
Sonuç yok
Tüm Sonucu Görüntüle
Anasayfa Kültür Sanat

Yazının derin tarihi serüveni

haber by haber
30 Eylül 2022
in Kültür Sanat
0
Yazının derin tarihi serüveni
0
SHARES
0
VIEWS
Paylaş FacebookPaylaş Twitter

Vakanüvis

Yazıya dair işlerin başlangıcı nasıldı? Okumanın olmazsa olmazları kalem, kâğıt, mürekkep işleri nasıldı? Okuma hareketinin kendisi nasıldı? “Allah’ın bütün ilimleri beşere öğrettiği” bir vakıa. İnsanoğlunun bunları peyder pey hayata geçirebildiği ise çok açık. “Yazı” da, bu uzun ve güçlü sürecin başlangıcı. Antik çağlarda olup bitenlerin bir kısmından haberdarız. Mağara ya da tapınak duvarlarına çizilenleri, yazılanları daima biliriz. Bunları bilmemizin en değerli nedeni ise kalıcı olmalarıydı.

TUĞLA ÜZERE KİTAPLAR VARDI

Ancak “fazlasıyla kalıcı”ydılar, zira bu çeşit yazıları bir yerden bir yere götürebilmek teknik olarak mümkün değildi. Sonraları taş tablet, çanak çömlek kesimleri, balçık yaprağı, ağaç kabukları, hayvan derileriydi üzerine yazı yazılanlar. Peygamber Efendimiz (sav), Kur’an’ın kimi âyetlerini koyunların kürek kemiklerine yazdırmıştı. “Tuğla üzere kitap”lar da görülmüştü. Benzetme değil, hakikaten de “tuğla kitaplar” vardı fakat bunlar, dar yüzeylerinin pratik olmayışı nedeniyle fazla tutulmamıştı.

KİTAPLARI, OKUMAK İÇİN YAKIYORLARDI

Tuğla ve gibisi “yazı materyalleri”, doğal olarak gündeme fırını, pişirmeyi de getirmişti. Asurlular’ın “kitap fırınları” vardı. Lüleci çamurundan yapılma tabletler, çamur yumuşakken yazılır, akabinde da “kitaplar fırına verilirdi.” Bu kitaplar olağanüstü sağlamdı, esasen biz de bu özelliklerinden ötürü kendilerinden haberdar olabildik. Asurlurlar’ın Ninova (Bugünkü Musul) Kütüphanesi’nde 30 bin lüle tablet vardı, bunların birçoğu bugüne ulaştı. Kolay kolay iddia edilebileceği üzere, kitaplar üst üste değil yan yana duruyordu. Hükümdarlar, kitap okumak daha doğrusu dinlemek istediğinde kölesine emreder, o da tableti yatak odasına getirip okurdu.

Eski Yunan ve öteki kimi medeniyetlerde ise çanak çömlek kırıkları revaçtaydı. Bunun, büsbütün ekonomik bir nedeni vardı, zira kırıklar ucuzdu. Hatta bazen bir muharrir, konutundaki çanak çömleği uygun uzunluklarda kırar, bunların üzerine yazardı. Romalılar’ın birinci evrelerinde de, kimi kamusal işler yeniden çanak çömlek kırığıyla hallediliyordu. “Çömlek makbuz” yaygındı.

Peki, yanlış bir şey yazıldığında silme süreci nasıl oluyordu? Uzun asırlar, boyunca silgi olarak insan lisanı kullanıldı, tercihan da köle lisanı. Efendi yanlış yazdığında, kenarda beklemekte olan kölesini çağırır, o da lisanıyla mürekkebi silerdi. Roma İmparatoru Caligula ise düzenlediği bir şiir yarışında dereceye giremeyenlere, papirüs üzerindeki berbat şiirleri köleler vasıtasıyla değil şahsen kendi lisanlarıyla silme cezası vermişti. Sonra sonra “rıh” da kullanılır olmuştu. Yazıyı genel olarak kurutmak için de, meydana gelen yanlışları yok etmek için de kâğıda kum dökülürdü. Bu yüzden, eski bölümlerde mektup alan kişi, zarfı açtığında ortaya kumlar da saçılırdı. Kalemlere gelince… 1600’lere kadar balmumu defterlere metal kalemlerle yazılırdı. Bir ucu sivri, öbür ucu yuvarlak metalden kalemler vardı. Yuvarlak kısmı silgi misyonu görürdü. Bugün bile kullanılan, “kalemi kuvvetli” tabiri, o günlerden tevarüstü. Bundan da kasıt, edebî kalite değil, zorlarken kırılmayan, bükülmeyen kalemlere sahip olunmasıydı.

PAPİRÜSÜ YEME, OKU

“Üzerine yazı yazılacak şey”in teknolojisi aslında bir sacayağıydı. Bir tarafta tabletler, bir tarafta papirüs bir tarafta da bugünkü kâğıta en misal materyal olan odun hamurundan üretilme kâğıt vardı. Tabletlerden sonra papirüs geliştirildi ve buna bağlı olarak yaygınlaştı. Mısırlılar’ın papirüsleri, 100-150 metreyi bulan bir şerit halinde olurdu. O zamanlarda kitapçıya gidenler, halı ya da kilim reyonlarını geziyor üzere olurlardı. Mısırlı zenginler, eni epey geniş olan papirüsleri tutmakta zorlandıkları için, iki köleye okunacak metni tutma vazifesi verirler, bir sırığa rulo yapılmış papirüsü çeke çeke okurlardı. Vakitle kölelerin yerini iki direk aldı.

Papirüs, “inek kuyruğuna” benzeyen bir bitki görünümündeydi. Papirüsten ayrıyeten elbise, ayakkabı hatta kayık bile yapılmıştı. Dahası yiyecek ve içecek de olmuştu. Yiyenler, “papirüs kızartması”nın çok lezzetli olduğunu anlatıyordu. Birtakım Firavunlar, papirüs ihracatını durdurunca bu duruma kızan Pergamon’daki Bergama Hükümdarı alımlarına buyruk vererek, “Bana onun üzere bir şey bulun” demişti. Parşömen kâğıdı, ismini aldığı Pergamon kentinde bu türlü bulunmuştu. Hayvan derilerinin inanılmaz derecede inceltilmesiyle elde edilirdi parşömen. O denli ki, ünlü hatip -çok konuşana çaçaron denmesi ondan kinayedir- Cicero, İlyada’nın 24 müziğini bir ceviz kabuğuna sığacak formda parşömene yazabilen ustalardan kelam ediyordu. Kâğıdın bugünküne emsal birinci modelinin ise milattan sonra 105’te Çin’de Ts’ai Lun isminde bir saray vazifelisi tarafından yapıldığı kabul ediliyor. Ts’ai Lun ağaç kabukları, bez kesimleri ve öbür lifli gereçleri özlü ve yumuşak bir hamur haline gelinceye kadar dövüp, elde ettiği hamuru geniş bir tekne içinde suyla karıştırarak birinci mekanik odun hamurunu elde etti. Bu hamur, inceltme süreçlerinin akabinde kâğıda dönüşüyordu.

AVRUPALILAR, MÜSLÜMANLARIN KÂĞIDI GETİRMESİNİ BEKLEDİ

Kâğıt, Çin’den, Orta Asya’ya oradan da İran’a geçti. Abbasi hükümdarı Harun Reşid vaktinde, birinci kâğıt fabrikası Bağdat’ta 754 yılında kuruldu. Batılılar, lakin 400 yıl sonra, Müslümanlar vasıtasıyla kâğıdın varlığından haberdar oldular. Müslüman âlimlerin bulup geliştirdiği kâğıt, İslâm coğrafyasında bol bol kullanılırken, Batılı ise balmumu not defterleriyle, kitaplarla ilim öğrenmeye çalışıyordu. Cep not defteri büyüklüğünde olan balmumu kitaplar, defterler bir kaç levha üst üste olurdu. Okullarda, işyerlerinde revaçtaydı. Lakin çok sıcak havalarda yazının eriyerek kaybolması riski vardı. Ucuz olsun diye domuz içyağından yapılan balmumu defterlerin iğrenç kokuları da başka bir meseleydi.

Kâğıt Avrupa’ya geldiğinde artık seri üretim kitap yazmak da mümkün olmuştu. Keşişler, yöneticilerin, zenginlerin, âlimlerin fikirlerini kitap haline getiriyorlardı. Kâğıt, eski paçavralardan, bilahare ağaç kıymıklarından imal edildi. İşin tekniği; paçavraları ıslatmak, sonra güneşte kurutmak akabinde bir dibekte toz haline gelinceye kadar dövüp tekrar ıslatıp olabildiğince ince bulamaç katmanları oluşturmak ve nihayet bunu da kurutmaktı. Asıl rengi siyah – kahve karışımı olan kâğıdı beyazlatmak için kireç kullanılıyor, ama yakıcı bir unsur olan kireç de kâğıdı dayanaksız hale getiriyordu.

Batılıların Doğu’dan, hassaten de İslam dünyasından aldıkları kâğıt tekniğine, uzun asırlar boyunca bir katkıları olmadı. Yalnızca 1700’lerin başında Fransız bilimci Rene-Antonie Ferchault de Reaumur’un bu hususta çalışmaları olmuştu. Reaumur, ormanda ağaçların ortasında yürürken bir yaban arısı kovanı gördü. Yaban arıları meskenlerinde olmadığından durup kovanı incelemeye başladı. Reaumur, kovanın kâğıttan yapılmış olduğunu farketti. Yakından inceleyince gördü ki, yaban arıları ince kolları yahut çürümüş kütükleri kemirir üzere ağızlarına alıyorlar, burada mide sıvıları ve salyaları ile karıştırıyorlar ve kovanlarını yapmada kullanıyorlardı. Reaumur, arıların sindirim sistemini de inceleyerek, kimyasal kâğıt teknolojisini geliştirdi. Bugünkü selüloz bazlı kâğıt üretimi, Reaumur’un bu çalışmalarına dayanmakta.

GUTENBERG’İN EKSİK DONANIMI, “PARAGRAF”IN BULUNMASINA YOL AÇTI

Joann Gensfleich Gutenberg, matbaayı buldu. Birinci devirler, kalıpların satır başlarında büyük harfler yoktu. Yazıcılar, bunları sonradan eklerlerdi. Bu nedenle içeriye gerçek bir boşluk bırakılırdı. İşte, “paragraf girintisi” bu türlü ortaya çıkmıştı. “Kitap kapağı” ise ekonomik münasebetlerle bulundu. Evvelden, varlıklı parasını verir, kitabı ısmarlar, ortaya birkaç nüsha konulur, müellif da özel başlıklarla ismini yazmaya gerek duymazdı. Müellifin ismi, kitabın başı ya da sonunda yahut metin içerisinde kaynar giderdi. Ama baskı makinesi gelip, sürüm artınca, üstelik ısmarlama değil kitabı yazıp satmak mecburiliği ortaya çıkınca, müellifler matbaacılarla ortaklaşa kitabın reklamını yapma gereksinimi duymuşlardı. Bu nedenle kitaplara büyük harfler ve özel desenlerle kapak yapılmaya başlandı.


Önceki yazı

Osmanlı’da casusluğun kitabını yazan: Baron de la Fage

Sonraki Gönderi

Göklerin gerçek hakimi: Nuri Demirağ

Sonraki Gönderi
Göklerin gerçek hakimi: Nuri Demirağ

Göklerin gerçek hakimi: Nuri Demirağ

ÖNERİLEN

Zuhal Topal Maldivler’de

Zuhal Topal Maldivler’de

1 Şubat 2023
Doğuş DNA testi için Türkiye’ye geliyor

Doğuş DNA testi için Türkiye’ye geliyor

1 Şubat 2023

EN ÇOK GÖRÜNTÜLENEN

  • Facebook’un kripto parası Libra’nın sahteleri çıktı

    Facebook’un kripto parası Libra’nın sahteleri çıktı

    0 shares
    Paylaş 0 Tweet 0
  • ABD Hazine Bakanı: Libra’ya olan endişeler giderilmeli

    0 shares
    Paylaş 0 Tweet 0
  • Recep ayında hangi günler oruç tutulur? Recep orucu günleri 2023

    0 shares
    Paylaş 0 Tweet 0
  • Üç Kız Kardeş 35. bölüm 2. fragmanı: “Somer’i de aileni de kaybedeceksin!”

    0 shares
    Paylaş 0 Tweet 0
  • River Plate evsiz insanları stada aldı

    0 shares
    Paylaş 0 Tweet 0

HABERLER

Türkiye ve dünyadan son dakika haberleri, en son haberler, gazete manşetleri sizlerle

ARA

Sonuç yok
Tüm Sonucu Görüntüle

Kategoriler

  • Cilt Bakim
  • Diyet
  • Dünya
  • Eğitim
  • Ekonomi
  • Gündem
  • Güzellik
  • Kültür Sanat
  • Magazin
  • Medya
  • Moda
  • Oyun
  • Saç Bakım
  • Sağlık
  • Siyaset
  • Spor
  • Teknoloji
  • Yaşam

TOP 3 HABER

Zuhal Topal Maldivler’de

Zuhal Topal Maldivler’de

1 Şubat 2023
Doğuş DNA testi için Türkiye’ye geliyor

Doğuş DNA testi için Türkiye’ye geliyor

1 Şubat 2023
SMA Bilim Kurulu bugün toplanıyor

SMA Bilim Kurulu bugün toplanıyor

1 Şubat 2023
  • Anasayfa
  • Gündem
  • Dünya
  • Spor
  • Kültür Sanat
  • Eğlence
  • Medya
  • Siyaset
  • Ekonomi
  • Magazin
  • Teknoloji
  • Yaşam

© 2022 EğlenceHaber

Sonuç yok
Tüm Sonucu Görüntüle
  • Anasayfa
  • Gündem
  • Dünya
  • Spor
  • Kültür Sanat
  • Eğlence
  • Medya
  • Siyaset
  • Ekonomi
  • Magazin
  • Teknoloji
  • Yaşam
    • Cilt Bakim
    • Diyet
    • Güzellik
    • Moda
    • Saç Bakım
    • Sağlık

© 2022 EğlenceHaber

Ankara escortBostancı escortAtaşehir escortAnkara escortAnadolu yakası escortAtaşehir escort
bahçeşehir escort -